Spleciona z historią
Rys Historyczny
Bielsko-Biała z okolicą, na granicy Śląska i Galicji, do 1918 roku było trzecim ośrodkiem przemysłu wełnianego Austro-Węgier, a później drugim po Łodzi centrum włókienniczym Polski. Obok dominującego przemysłu wełnianego działały tu również przędzalnie lnu, juty i konopi.
Dawne fabryki w miejscu SFERY I
Galeria handlowa SFERA I zajmuje tereny zbudowanej około 1863 roku przędzalni lnu Alberta Neumanna, później nabytej przez Karola Benjamina Schneidera i przekształconej w przędzalnię juty. W 1903 roku fabrykę tę przejęła Spółka Akcyjna dla Przemysłu Jutowego „Unia” z centralą w Wiedniu. Po 1945 roku „Unię” przyłączono do Zakładów Przemysłu Lniarskiego „Lenko”. Po zaprzestaniu działalności produkcyjnej pofabryczne obiekty wyburzono w 2000 roku.
Spośród licznych fabryk branży włókienniczej trzy ulokowane były nad brzegiem rzeki Białej, w miejscu SFERY II.
- W części północnej dzisiejszej Galerii stały zabudowania i magazyny powstałej w połowie XIX wieku firmy spedycyjnej Adolf Brüll & Synowie, zlikwidowanej po 1930 roku (ul. Mostowa 2).
- Założona około 1835 roku farbiarnia wełny i sukna Edwarda Scholza, przejęta została w 1886 roku przez Gustawa Molendę i znacząco rozbudowana (ul. Cechowa 16-18, do fabryki należał również dzisiejszy DH Wokulski).
- Fabryka sukna Leopold Popper & Co. rozpoczęła działalność około 1860 roku. W 1901 roku jej właścicielem został Karol Riesenfeld, a w 1919 roku jego synowie: Feliks i Paweł. W międzywojniu używano nazwy firmowej KA-RI-BI (Karol Riesenfeld Bielsko).
- Zakład wykończania tkanin Samuela Brülla, uruchomiony w latach 40. XIX wieku, przekształcony został w 1882 roku przez Emila Schorra w pełnowydziałową fabrykę sukna. Od 1912 roku do II wojny światowej działała tutaj firma Landesmann & Kornhaber (ul. Cechowa 22).
- Po 1945 roku kompleks upaństwowionych fabryk nad brzegiem rzeki Białej wszedł w skład Zakładów Przemysłu Wełnianego im. Pawła Findera, od 1970 roku znanych pod nazwą FINEX.
GALERIA SFERA 1
1867
Projekt budowy gazowni dla przędzalni lnu Alberta Neumanna
KONIEC XIX WIEKU
Pracownicy przędzalni juty C.B. Schneidera
1899
Przędzalnia juty C.B. Schneidera po wielkim pożarze
1899
Komisja oceniająca straty po wielkim pożarze
1904
Willa Hermana Schneidera, współudziałowca “Unii”, przy ulicy Mickiewicza 27
LATA 20. XX WIEKU
Pomieszczenia fabryczne “Unii” - szwalnia worków
LATA 20. XX WIEKU
Pomieszczenia fabryczne “Unii” - przędzalnia
1928
Projekt stacji transformatorowej
LATA 30. XX WIEKU
Inserat reklamowy “Unii”
06.12.2001
Otwarcie Galerii SFERA
2001
Fasada zachodnia Galerii SFERA I z elementami architektonicznymi nawiązującymi do stojącej w tym miejscu kotłowni
2022
Galeria SFERA dzisiaj
GALERIA SFERA 2
1912
Kazimierz Pochwalski, Portret Gustawa Adolfa Molendy
Lata 20. XX WIEKU
Katalog firmowy firmy Gustaw Molenda & Syn
1912
Fabryki nad Białą, widok z wieży ratusza, fragment widokówki
1930
Wzornik włóczek z reklamą firmy Ka-Ri-Bi
1930
Projekt dywanu perskiego firmy Ka-Ra-Bi
1912
Reklama ZPW im. Pawła Findera
1935
Władysław Zakrzewski, Fabryki nad rzeką Białą, miedzioryt
2009
Galeria Sfera II i widok nad rzekę Białą
2022
Galeria Sfera II dzisiaj
Materiał powstał we współpracy z Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej.
Źródło ilustracji: Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej.